حدود اتربرگ یک معیار تعریف شده برای میزان رطوبت خاک است. بر اساس این معیار سه حد برای مقدار رطوبت موجود در آب تعریف می‌شود: حد انقباض (SL)، حد خمیری و حد روانی. خاکهای ریزدانه بر اساس مقدار آب جذب شده توسط آنها حالتهای مختلفی به خود می‌گیرند. این سه حد مرز میان چهار حالت رفتار خاک که عبارتنداز: سفت (جامد) و نیمه سفت (نیمه جامد) و خمیر (پلاستیک) و مایع (روان)، می‌باشند. حدود اتر برگ اولین بار توسط شیمیدان سوئدی، آلبرت اتربرگ مطرح شدند و سپس توسط آرتور کاساگرانده در قالب مقاله ای در سال ۱۹۳۲ در مکانیک خاک استانداردسازی شدند.
تعیین حدود اتر برگ
برای به دست آوردن حدود اتربرگ پیش از هرکاری خاک را از الک نمره ۴۰ عبور می‌دهیم چرا که این حدود برای خاکهای با اندازه بزرگتر تعریف نمی‌شود.
حد انقباض (SL)
حد انقباض کم کاربردترین حدود اتربرگ است. این مقدار در واقع مقدار رطوبتی است که خاک با از دست دادن مقدار بیشتر از آن کاهش حجمی نخواهد داشت.
حد خمیری (PL)
در صد رطوبتی که در آن نقطه خاک از حالت نیمه سفت به حالت خمیر در می آید را حد خمیری می‌گویند. برای بدست آوردن حد خمیری نیز چنین عمل می‌کنند که ابتدا خاک مرطوب را با دست و روی شیشه به صورت فتیله‌های درآورده تا ضخامت این فتیله‌ها به ۳٫۲ میلیمتر باشد و باید فتیله‌ها دارای ترک‌های طولی (نه پیچشی) باشند پس تا زمانی این کار را ادامه می‌دهند تا فتیلیه ای به ضخامت ۳٫۲ میلیمتر در بیاید. سپس می‌توان درصد رطوبت این فتیله را بدست آورد این مقدار رطوبت همان حد خمیری است.
حد روانی (LL)
برای بدست آوردن حد روانی از آزمایش تعیین حد روانی (جام کاساگرانده) استفاده می‌شود. ابتدا داخل کاسه دستگاه کاساگرانده را از خاک پر کرده (به مقدار ۲/۳ ارتفاع جام) و بعد با شیار زن یک شیار روی خاک مرطوب ایجاد کرده و هندل دستگاه را به حرکت درمی‌آوریم. در هر بار کاسه دستگاه به مقدار یک سانتیمتر بالا رفته و در برگشت ضربه ای به خاک وارد می‌کند و هر ضربه معادل ۱gr/cm2 تنش برشی به خاک وارد می‌کند.
اهمیت آزمایش حد روانی
اهمیت عمده این آزمایش در طبقه‌بندی خاکهاست چرا که عدد حد روانی (LL) یکی از اعداد تعیین کننده در طبقه‌بندی می‌باشد.
« بازگشت به دانشنامه